Кіберзлачыннасць. Што гэта?
Сёння наша жыццё і праца працякаюць у свеце, дзе адным з найкаштоўнейшых рэсурсаў становіцца інфармацыя, дзе магчымасці ўзаемадзеяння прымаюць глабальны характар, дзе ў раздзел кута часцяком даводзіцца ставіць інфармацыйныя тэхналогіі. Нішто не перашкаджае нам весці размову або ажыццяўляць шматмільённыя аперацыі або здзелкі з людзьмі, якія знаходзяцца на другім баку планеты. Прычым гэта становіцца не толькі зручна, але, перш за ўсё, нядорага і хутка.
Даступнасць лічбавых тэхналогій дае новыя магчымасці таксама і нядобрасумленным асобам. Таму ўсё часцей і часцей простаму карыстачу даводзіцца сутыкацца з тэрмінам "кіберзлачынства".
Існуюць розныя вызначэнні кіберзлачыннасці, напрыклад:
Пад кіберзлачыннасцю разумеюць злачынствы, якія здзейснены ў віртуальнай прасторы, які ўяўляе сабой узноўленую з дапамогай кампутарных тэхналогій інфармацыйную прастору, альбо звесткі, якія захоўваюцца ў памяці віртуальнай ці фізічнай прылады, альбо іншага носьбіта, прызначанага адмыслова для іх захоўвання, перадачы, і апрацоўкі. У інфармацыйнай прасторы размяшчаюцца звесткі аб падзеях, асобах, прадметах, з'явах, працэсах і фактах. Гэтыя дадзеныя прадстаўлены ў сімвальным, матэматычным ці іншым выглядзе і знаходзяцца ў руху па кампутарных сетках рознага ўзроўню (лакальныя, глабальныя).
Вельмі спрэчным пытаннем з'яўляецца абмежаванне паняцця кіберзлачынства рамкамі "сусветнага павуціння". Таму правільней будзе даць наступнае азначэнне:
Кіберзлачыннасць уключае ў сябе як злачынствы, учыненыя ў Інтэрнэце, так і ўсе віды злачынстваў, якія ўчынены ў інфармацыйна-тэлекамунікацыйнай сферы - у дадзеным выпадку інфармацыйныя рэсурсы і рознага роду апаратнае забеспячэнне можа выступаць у ролі прадмета правапарушэння, а мэтай будуць з'яўляцца злачынныя замахі.
Не менш небяспечнай разнавіднасцю з'яўляецца кібертэрарызм, які таксама мае патрэбу ў карэктным вызначэнні.
Сам жа тэрмін з'явіўся прыблізна ў 1997 г. яго ўвёў у абарачэнне агент Федэральнага бюро расследаванняў (ФБР) М. Полліт. Пад кібертэрарызмам ён разумеў наўмысныя напады на рознага роду сістэмы (інфармацыйныя, кампутарныя), праграмы і дадзеныя, прычым напады маюць пад сабой палітычную матывацыю, і арыентаваны на ўжыванне гвалту ў адносінах да грамадзянскіх мэт з боку таемных агентаў альбо субнацыянальных груп.
Тэрарызм, як такі, ужо даўно ператварыўся ў даволі штодзённую, калі не сказаць паўсядзённае, рэальнасць ва ўсім свеце. І з глабалізацыяй інфармацыйнага абмену з'явілася новая яго форма - кібертэрарызм. Яго правільней будзе аднесці да тэхналагічных відаў, бо ў адрозненне ад класічнага ў нашым разуменні тэрарызму ён выкарыстоўвае для рэалізацыі сваіх мэт найноўшыя дасягненні навукова-тэхнічнага прагрэсу ў галіне радыёэлектронікі, інфармацыйных, камп'ютарных тэхналогій.
Такім чынам можна зрабіць выснову, што кіберзлачыннасць або, іншымі словамі, злачынствы ў сферы ІТ-гэта супрацьпраўныя дзеянні, якія здзяйсняюцца з дапамогай выкарыстання інфармацыйных тэхналогій і якія маюць сваёй мэтай нанясенне маральнай або матэрыяльнай шкоды іншым асобам, а таксама ажыццяўлення іншай злачыннай дзейнасці.
Такім чынам, камп'ютарныя злачынствы можна разглядаць у некалькіх аспектах: прававым і сацыяльным.
Киберпреступления как правовая категория включают в себя противоправное вмешательство в работу компьютеров, компьютерных программ, компьютерных сетей, несанкционированная модификация компьютерных данных. В данном случае информационная безопасность выступает в роли объекта, а компьютер – в роли предмета преступления.
Кіберзлачыннасць як сацыяльная з'ява акрамя пералічанага вышэй уключае ў сябе розныя віды арганізацыйнай дзейнасці. Прыкладам можа служыць абмен з дапамогай электроннай пошты паведамленнямі, у якіх агаворваецца правядзенне злачынства, якое рыхтуецца, або размяшчэнне на сайце інфармацыі, якая мае крымінальную арыентацыю.